Tabaksvulmachine 1762, Historisch Museum Haarlem
Historische Achtergrond
De Haarlemse economie was (letterlijk) verweven met de koloniën, omdat de textiel uit Haarlem een belangrijk ruilmiddel in de slavenhandel was. De Haarlemse elite was betrokken bij de slavenhandel en het koloniaal bestuur. Bestuur en economisch gewin was verstrengeld in de vroegmoderne tijd. De Haarlemse bestuurder Ruyghaver op het Fort Elmina in het huidige Ghana, hield toezicht op de slavenhandel en had ook een eigen handel in citroensap. Haarlemmers belegden hun geld in aandelen van compagnieën die in slaven handelden en waren eigenaar van plantages. In 1863 bij de afschaffing van de slavernij werden 21 Haarlemse eigenaren van (aandelen in) plantages ‘gecompenseerd’ door het ministerie van Financiën voor ‘verlies aan eigendom’ – 300 gulden per slaaf. In Haarlem woonden vrijgekomen slaven en ook abolitionisten.
Sporen
Er is een stadsroute gepresenteerd door vier initiatiefnemers – Bureau Discriminatiezaken Kennemerland, het Noord-Hollands Archief, bureau Cultuursporen en Intercultural Museum Heritage Projects (IMHP) – evenals diverse andere culturele evemenenten. Luister de audiotour hier.
Vlakbij Haarlem getuigen buitenplaatsen van de aanwezigheid van Amsterdamse regenten en handelaren, die zich ook met slavenhandel en koloniale slavernij bezig hielden.
Benieuwd naar slavernij erfgoed in andere Nederlandse regio’s? Bekijk onze overige kaarten.
Dineke Stam is historicus en tentoonstellingsmaker. In 2010, 2012 en 2013 maakte ze exposities over slavernij, voor NiNsee, het Stadsmuseum Tilburg en het Noord-Hollands Archief. Ze werkte bij het Anne Frank Huis en bij de Nederlandse Museumvereniging als projectleider Interculturele Programma’s Erfgoedbreed. Sinds 2005 is ze zelfstandig onderzoeker, maker en adviseur in de cultuur- en erfgoedsector.
Onder de naam Cultuursporen ontwikkelt Ineke Mok projecten over onder andere erfgoed, beeldvorming, de Holocaust en seksuele diversiteit. Naast het doen van zelfstandig onderzoek of op uitnodiging, schrijft Ineke lesmateriaal, verzorgt ze lezingen en leidt ze workshops. Ze heeft de Haarlemse slavernij wandeltocht gemaakt en is betrokken bij Mapping Slavery’s educatie project: Apping Slavery.
