Het voormalige West-Indisch Huis in Middelburg was de vergaderplek van de bewindvoerders van de Kamer van Zeeland van de West-Indische Compagnie (WIC). De WIC werd in 1621 opgericht naar voorbeeld van de succesvolle VOC met als doel de handel en kolonisatie te bevorderen. De WIC kreeg van de Staten Generaal het alleenrecht op de handel en richtte zich op het Atlantische oceaangebied. De eerste WIC werd in 1674 vanwege financiële redenen ontbonden. Meteen daarna werd een tweede en meer succesvolle compagnie opgericht. In deze tijd ontwikkelden koloniën in Suriname, Berbice, Demerary en Essequibo zich tot plantagekoloniën. Door haar monopolie op de scheepsvaart met deze koloniën was de WIC verantwoordelijk voor het aanvoeren van grote aantallen slaafgemaakten. De WIC behield haar monopolie op de slavenhandel tot 1730, toen de handel werd opengesteld voor andere particulieren handelaren. De opkomst van de MCC, een andere handelsonderneming die in hetzelfde gebied actief was, zorgde er echter voor dat de WIC veel van haar verdiensten verloor. In 1791 werd de tweede WIC ontbonden en kwamen haar koloniën in de handen van de staat.
Zeeuws Archief, Zeeuws Genootschap, Zelandia Illustrata, deel II, nr 464
Het hoofdkantoor van de WIC was gevestigd in Amsterdam, de vier andere kamers opereerden vanuit andere delen van het land. Elke kamer handelde onafhankelijk van elkaar, maar elk jaar kwamen afgevaardigden van elke Kamer bijeen voor een jaarlijkse bijeenkomst. Dit werd geregeld volgens het principe van de negensleutel waarbij Amsterdam 4/9, Middelburg 2/9 en de overige kamers Maze (Rotterdam, Delft en Dordrecht), Noorderkwartier (Enkhuizen en Hoorn) en Stad en Lande (Groningen) 3/9 van de macht in handen hadden. Middelburg was daarmee dus de één na meest invloedrijkste kamer, na Amsterdam.
Omdat steden grotendeels onafhankelijk van elkaar functioneerden, stond er in elke stad waar de WIC actief was een West-Indisch Huis. In Middelburg stond deze op de hoek van de Lange Delft en de Sint Jan Straat. Het huis werd vermoedelijk in 1583 verkocht door de Prins van Oranje en werd tot 1621 gebruikt als verblijfplaats voor het Engelse Court. Het was een belangrijk ontmoetingspunt voor Engelse handelaren en diende als een soort handelspost voor Engelse goederen. Op 4 oktober 1624 werd het verkocht aan de WIC. De bestuurders ofwel de bewindhebbers van de Kamer Zeeland kwamen bijeen in het West-Indische Huis. Hier vergaderden zij onder andere over de toekomst van de koloniën en de slavenhandel. Er werden besluiten genomen die blijvende impact zouden hebben op de levens van duizenden slaafgemaakten.
In een conceptstatuut van 1778 dat bedoeld was om de mishandelingen van slaafgemaakten tegen te gaan, stond bijvoorbeeld onder artikel 11 en 12 geschreven dat handel met slaafgemaakten was toegestaan, mits het ging om producten als groentes, aardgewassen en vee die zij zelf verbouwden. Het verhandelen van koloniale producten die op de plantages werden gemaakt, zoals katoen, cacao en suiker, waren niet toegestaan. Ook was het verboden om slaafgemaakten te betalen met geweren, kruit of lood, “om hier door zo veel mogelijke alle dieveryen en kwade gevolgen voortekomen”, zoals het statuut luidde. Gebeurde dit wel dan stonden daar zware straffen op. Overtreders konden een boete van 300 gulden verwachten en slaafgemaakten die bij de handel betrokken waren zouden “strengelijk teworden gesweept”. Hoewel deze wetten niet specifiek in de Kamer Zeeland werden gemaakt, zijn naar alle waarschijnlijkheid de bewindhebbers wel op de hoogte geweest van dit statuut. Dit is slechts een voorbeeld van wetten die de levens van slaafgemaakten op de plantages bepaalden.
Tot 1791 vergaderden de bewindhebbers in het West-Indische Huis. Na de liquidatie van de WIC in dat jaar werd het gebouw omgebouwd als school voor minderbedeelden. Het voormalige West-Indische Huis bestaat echter niet meer in deze hoedanigheid omdat het is verwoest tijdens de oorlogsbrand van 1940. De Lange Delft dient nu als winkelstraat.
Bronnen
Pepijn Brandon, Guno Jones, Matthias van Rossum en Nancy Jouwe. De Slavernij in Oost en West: het Amsterdam-onderzoek, 2020.
